مواردی که از قرارداد کاری نمی دانید!
شاید تا به حال برایتان پیش آمده باشد که در شرکت فردی آشنا مشغول به کار شده و به خاطر اعتمادی که به طرف مقابل خود داشته، روی قرارداد کاری خود پافشاری نکرده و یا اصلاً بدون داشتن قرارداد مشغول به کار شده باشید. فرقی ندارد که صاحب کار شما آشنا باشد یا غریبه؛ زیرا در صورت نداشتن قرارداد کاری و ترک کار هیچ حق و حقوقی به شما تعلق نخواهد گرفت.
کارمندان و کارفرمایان زیادی هستند که به دلیل نداشتن قرارداد معتبر با مشکلات بیشماری روبرو شده اند. در این مطلب از وکیل میت سعی داریم تا تمامی نکاتی که باید درباره و انواع قرارداد کاری بدانید را شرح دهیم.
قرارداد کاری چیست؟
قراردادنویسی شامل سندی است که میان کارفرما و کارگر منعقد شده و طبق آن کارگر در قبال دریافت دستمزد برای کارفرما کار می کند. در واقع، در طی پروسه قراردادنویسی حقوق و تکالیف کارمندان و کارفرما مشخص می شود. قرارداد مهم ترین عامل اعتماد و اطمینان برای کارگر و کارفرما است. در صورت وجود این سند می توان مطمئن بود که کارمندان با انگیزه بیشتری کار کرده و تمام تمرکز خود را معطوف وظیفشان خواهند کرد.
تمام قراردادهای کاری دو طرف دارند. یک طرف کارفرما قرار داشته که می تواند شخصی حقیقی یا حقوقی باشد. در طرف دیگر کارگر یا کارمند است که باید حتماً شخصی حقیقی باشد. قرارداد کاری نوعی عقد تشریفاتی است و طبق ماده 7 قانون کار منظور از واژه کارگر، انسان حقیقی است که در قبال انجام دادن کار حقوق و دستمزد دریافت می کند (دستمزد می تواند روزانه، هفتگی یا ماهانه باشد).
ویژگی انواع قرارداد کاری
قانون مدنی و قانون کار شرایط و ویژگی هایی را برای عقد قرارداد در نظر گرفته اند که به شرح زیر هستند:
- قصد و رضایت طرفین
این کار مانند سایر عقود باید با قصد و رضایت طرفین همراه باشد. بدیهی است که دو طرف باید با استفاده از قدرت اراده، تعهدات ناشی از قرارداد را قبول کنند. این شرایط در رابطه با کارفرما به صورت تعیین دستمزد (حداقل مبلغ پرداختی سالانه با توجه به قیمت ها و تورم)، ساعات کاری، مرخصی، تعطیلات و سایر مزایا است. در رابطه با کارگر شامل نوع کار و وظایف می باشد.
- اهلیت طرفین
در هنگام عقد انواع قرارداد کاری، اهلیت طرفین جزو شروط لازم است. طبق قانون کار، برخلاف کارگر که همواره شخصی حقیقی است، کارفرما می تواند شخصی حقیقی یا حقوقی باشد. در رابطه با شرکت هایی که دارای شخصیت حقیقی هستند، مدیر یا مدیرانی که طبق اساس نامه شرکت مسئولیت اداره آن را برعهده دارند، طرف حساب کارگر خواهند بود. نکته حائز اهمیت این است که افراد کمتر از 15 سال نمی توانند طرف قرارداد محسوب شوند.
- معین بودن موضوع
از شرایط دیگر قراردادنویسی، معین بودن موضوع قرارداد است و در حقیقت موضوع، انجام کار در قبال دریافت دستمزد است. بر این اساس، کاری که کارگر انجام آن را متعهد می شود، باید کاملاً معلوم و معین باشد. در صورتی که فردی دارای چندین حرفه و مهارت شغلی است، باید مشخص شود که وی به چه منظوری استخدام شده است. به طور مثال ممکن است فردی با داشتن گواهینامه رانندگی و تخصص در تایپ رایانه به استخدام مطب پزشک یا دفتر وکالت درآید که در این صورت باید معلوم شود وی برای کدام یک از مهارت ها استخدام شده است.
- مدت زمان
از دیگر ویژگی های مهم قرارداد کاری مدت زمان اعتبار آن است. در صورتی که قرارداد دائمی باشد، باید این مورد مشخص شود و در صورتیکه قرارداد برای مدت خاصی حتی چند سال است، باید تاریخ شروع کار و اتمام کار به دقت درج شود.
- کار همراه با بیمه یا بدون بیمه
سابقه بیمه یکی از مسائلی است که می‌تواند در دعواهای حقوقی افراد تأثیر فراوانی داشته باشد. به همین دلیل باید در قراردادهای کاری حتماً درج شود که در مدت زمان اشتغال به کار، به کارگر بیمه تعلق خواهد گرفت یا خیر.
- حقوق دریافتی
نکته مهم دیگری که در زمان قراردادنویسی باید به آن توجه کرد این است که حتماً مشخص شود در مدت زمان اشتغال به کار چه مبلغی به کارگر پرداخت خواهد شد و در چه تاریخی؟ باید تمام جزئیات پرداختی و دریافتی در قرارداد ذکر شود. حقوق کارگران در چه تاریخی به حساب آن ها واریز می شود؟ به چه شماره حسابی؟ و اینکه پاداش، حق اولاد، حق مأموریت و… برای آن ها محاسبه خواهد شد یا خیر. این مورد باید به صورت دقیق و با جزئیات کامل در قرارداد کاری درج شود.
- نسخه های قرارداد
نکته حائز اهمیت دیگر این است که هنگام قراردادنویسی 4 نسخه یکسان به همراه مهر و امضای دوطرف تهیه و تنظیم کرده و یک نسخه به کارگر، یک نسخه به کارفرما، یک نسخه به اداره کار و یک نسخه هم به شورای کار یا اتحادیه کارگری تحویل داده شود. در صورت وجود نداشتن شورای کار یا اتحادیه کارگری، مطابق قانون کار، این نسخه از قرارداد، در اختیار نماینده کارگر قرار خواهد گرفت. نکته مهم این است که اگر کارفرما قصد نگهداری هر دو نسخه را نزد خود داشت، به هیچ عنوان قبول نکنید.
انواع قرارداد کاری
قرارداد کاری به دو صورت دولتی و خصوصی هستند و این اسناد از نظر مدت زمان نیز قابل دسته بندی هستند. این دسته بندی شامل موارد زیر است:
- قرارداد کاری موقت: بدیهی است که قرارداد موقت دارای زمان خاتمه است و با سررسید این تاریخ زمان اعتبار آن به پایان می رسد. در صورتی که قرارداد به موقع تمدید نشود و کارگر به کار خود ادامه دهد، قرارداد حمایتی از او ندارد. در این نوع قرارداد هیچ یک از طرفین مجاز به فسخ یک طرفه نیستند.
- قرارداد کاری دائم: در قراردادهای غیر موقت یا همان دائم تنها زمان شروع کار ذکر می شود و پایانی برای آن مشخص نمی شود. معمولاً در متن این نوع قرارداد نیز به نامحدود بودن زمان آن اشاره می شود. طبق قانون کارهایی که طبیعت آن ها ادامه دار است در صورتی که مدتی در قرارداد تعیین نشود قرارداد دائمی محسوب می شود. در این نوع قرارداد امکان فسخ یک طرفه وجود ندارد و فسخ با شرایط خاصی انجام می شود.
- قرارداد کاری برای انجام کار معین: در این قرارداد کاری کارگر برای انجام کار معینی تعهد به اشتغال دارد. این قرارداد با انجام تعهد و پرداخت حق الزحمه پایان می یابد. در این نوع قرارداد هم تا انجام تعهدات دو طرف امکان فسخ یک طرفه امکان پذیر نیست.
نکات مهم حین عقد انواع قرارداد کاری
قرارداد کاری علاوه بر مشخصات دقیق کارفرما و کارگر باید شامل موارد زیر باشد:
- نام طرفین (نام کارفرما و کارگر و یا نام مدیر و داوطلب)
- تاریخ استخدام و انعقاد قرارداد
- مدت قرارداد
- مقدار مبلغ دریافتی و یا نحوه محاسبه حقوق و مزایا
- نحوه پرداخت حقوق و شرایط پرداختی آن
- قوانین و شرایط مربوط به ساعات کار
- قوانین مرخصی
- قوانین و شرایط مربوط به تعطیلات، از جمله تعطیلات رسمی و حقوق مرخصی و روزهای تعطیل رسمی
- سِمت شغلی و شرح وظایف به صورت کلی
- محل انجام کار
- تعریف شرایط محرمانگی و عدم افشای اطلاعات
- تمدید قرارداد
- قوانین شرکت
- تسویه حساب
- موارد دیگری که عرف و عادت شغل یا محل ایجاب نماید
- قوانین و شرایط مربوط به ناتوانی در انجام کار به دلیل جراحت و یا مریضی
- قوانین و شرایط مربوط به بازنشستگی
- شرایط فسخ قرارداد
- ذکر حقوقی که کارمند/ کارگر مربوطه در طی این ماموریت های کاری دریافت می کند
- روش پرداخت دستمزد
- مشخص کردن دائمی یا موقت بودن قرارداد
- بیمه
- اخراج و سنوات
موارد فسخ انواع قرارداد کاری
فسخ قراردادهای کاری می تواند به دلیل یکی از عوامل زیر باشد:
- پایان یافتن مدت زمان اشتغال به کار در قراردادهایی که مربوط به کار معین
- پایان مدت زمان قراردادهای موقت کار و عدم تمدید دوباره آن
- قطع همکاری به علت حوادث. مثلاً بر اثر حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله یا حوادث غیرقابل پیش بینی مانند آتش سوزی، کارگاه به کلی نابود شده و امکان ترمیم آن وجود نداشته باشد که در این صورت قرارداد خاتمه یافته محسوب می شود و کارگران تحت پوشش بیمه بیکاری قرار می گیرند.
- فوت کارگر
- بازنشستگی کارگر
- از کار افتادگی. به طوری که طبق نظر کمیسیون پزشکی تأمین اجتماعی، کارگر بیش از 66 درصد از توانایی خود را برای کار کردن از دست بدهد
- استعفای کارگر در قراردادهای دائمی؛ لذا کارگری که دارای قرارداد کار معین یا با مدت زمان معین است حق استعفا ندارد. برای این کار کارگر باید استعفای خود را به طور کتبی تنظیم و تحویل کارفرما نماید.
- اخراج کارگر. اخراج کارگر می تواند به دلایل مختلفی ازجمله کوتاهی در انجام وظایف و بی انضباطی وی، محکومیت جزایی و ورشکستگی کارفرما باشد.
کلام آخر
امیدواریم توانسته باشیم اهمیت داشتن قرارداد کاری برای هر دو طرف را به طور واضح بیان کنیم. مشاوران ما در وکیل میت آماده ارائه هر گونه خدمات در خصوص قراردادنویسی و نکات مهم مربوط به این موضوع هستند. وکلای ما آماده کمک به کارجویان، کارفرمایان، شرکت ها و استارتاپ ها هستند، فقط کافی است تا وقت مشاوره خود را رزرو کرده تا آن ها پاسخگوی کامل سوالات احتمالی شما باشند.
