اصلی ترین مشکلات حقوقی استارتاپ ها چیست؟
امروزه هر فعالیت اقتصادی در چارچوبی از قوانین و مقررات شکل می گیرد و فعالیت های استارت آپ ها و کسب و کارهای نوپا نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد. مشکلات حقوقی استارتاپ ها در تمامی مراحل از جمله راه اندازی کسب و کار وجود دارد و هر کدام از این شرکت های نوپا، به دنبال دست یابی به اهداف مشخص و متفاوتی هستند. مسائلی مثل ثبت شرکت، ثبت اختراع برای یک محصول جدید، تنظیم قرارداد بین مؤسسان استارتاپ، صدور سهام و … از جمله مسائلی هستند که می تواند برای صاحبان استارتاپ ها و کسب و کارهای نوپا مشکل آفرین باشد. اصولاً مسائل حقوقی استارتاپ ها در 3 مرحله زمانی ایجاد می‌شود که شامل قبل از شروع کار، حین انجام کار و پس از توسعه و رشد می شود.
مشکلات حقوقی استارتاپ ها
در این قسمت به برخی از مهم ترین مشکلات حقوقی استارتاپ ها می پردازیم تا اهمیت آن ها بیشتر معلوم شود.
ناآگاهی از قوانین مختلف و مرتبط
مشورت با یک وکیل یا حقوق دان برای بنیان گذاران استارتاپ امری ضروری است؛ اما بهتر است پیش از راه اندازی و فعالیت حرفه ای، قوانین مرتبط مطالعه شده و اندکی با قوانین آشنا شد. در این صورت، مشاوره حقوقی را بهتر درک و استفاده خواهید کرد .قوانین تجارت، تجارت الکترونیکی، ثبت شرکت، اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری، جرایم رایانه ای، مالکیت معنوی مانند قانون حمایت از حقوق پدید آورندگان نرم افزارهای رایانه ای از مهم ترین موارد برای آگاهی از مشائل حقوقی استارتاپ ها هستند.
اهداف و فعالیت های غیرقانونی و مجرمانه
یکی از مشکلات حقوقی استارتاپ ها عدم آگاهی از قوانین فعالیت ها و معاملات غیرقانونی، نامشروع و مجرمانه است که گاهی همه نتایج و سرمایه مادی بنیان گذاران را از بین می برد.
پروانه کسب و مجوزهای فعالیت
حتی در صورت شرعی و قانونی بودن فعالیت ها، گرفتن مجوز برای تمامی کسب و کارها لازم و ضروری است و در صورت نبودن مجوزها، امکان توقف فعالیت وجود دارد. سه مجوز مهم شامل موارد زیر می شود:
- پروانه کسب
پروانه کسب، مجوز صنفی برای فعالیت به صورت حرفه ای است. چنان چه فعالیت استارتاپ در فضای مجازی باشد و در اتحادیه اصناف، عنوان مرتبط با آن فعالیت وجود نداشته باشد، مجوز کسب باید از اتحادیه کسب وک ارهای مجازی اخذ شود.
- نماد اعتماد الکترونیک (e نماد)
بیشتر استارتاپ ها به نوعی در فضای اینترنت و وب حضور دارند. گرفتن نماد اعتماد الکترونیک باعث اعتماد سازی نزد مخاطبان و کاربران و تعامل بیشتر آن ها و افزایش سودآوری می شود.
- نماد ساماندهی وب سایت
استارتاپ هایی که در فضای اینترنتی و مجازی فعال هستند با اخذ مجوز ساماندهی از مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از چند مزیت برخوردار می شوند. این مزیت ها شامل اعتماد بیشتر مخاطبان به دلیل احراز هویت مدیران سایت ها و سامانه های اینترنتی استارتاپ ها توسط مرجع رسمی است. همچنین با دریافت نماد طلایی مجوز ساماندهی، گرفتار فیلترینگ سریع و بدون اطلاع نمی شوند.
قوانین کمک کننده به استارتاپ ها
با وجود این که هنوز مسائل حقوقی استارتاپ ها در ایران ناقص است؛ ولی تعدادی از قوانین می تواند به کسب و کار آن ها کمک کند. به طور مثال، قانون ثبت اختراعات یا قانون تجارت الکترونیک و… از جمله قوانینی هستند که به رشد شرکت ها کمک می کنند. به عبارتی افرادی که آغازگر این راه بوده اند با قراردادهای گوناگون کار خود را شروع کردند و به تکمیل قوانین در جهت سهولت حضور استارت آپ های دیگر در بازار کمک کردند.
استارتاپ ها باید نسبت به حقوق خود آگاهی لازم را داشته باشند و قبل از این که به یک شخصیت حقوقی تبدیل شوند وظایف و نقش های خود را به خوبی بدانند و آن ها را در دستور کار خود قرار دهند. حرکت رو به جلو پروسه مشکلات حقوقی استارتاپ ها وضعیت بهتری را برای این شرکت ها نسبت به 5 سال اخیر رقم زده است. باید توجه داشت که رسیدن به یک ساختار مشخص و سودمند برای بهره بردن از این قوانین جز با همکاری و مشاوره فعالین این عرصه امکان پذیر نخواهد بود.
مهم ترین اقدامات حقوقی برای شروع یک استارتاپ چیست؟
مسائل حقوقی استارتاپ ها در تمامی مراحل از جمله راه اندازی کسب و کار وجود دارد و هر کدام از این شرکت های نوپا، به دنبال دست یابی به اهداف مشخص و متفاوتی هستند. افرادی که اقدام به راه اندازی استارتاپ می کنند، با مشکلات مختلفی روبرو می شوند. مسائلی مثل ثبت شرکت، ثبت اختراع برای یک محصول جدید، تنظیم قرارداد بین مؤسسان استارتاپ، صدور سهام و سایر مشکلات دیگر که می تواند برای صاحبان استارتاپ ها مشکل آفرین باشد.
- عدم تنظیم یک قرارداد مشخص مابین کسانی که استارتاپ را تأسیس کرده اند
از مهم ترین مشکلات حقوقی استارتاپ ها که می تواند برای بنیان گذاران ایجاد دردسر کند، عدم نوشتن و تنظیم یک قرارداد معین و واضح بین آن ها است. این مسئله در ابتدا، که کسب و کار رونق چندانی ندارد و افراد به صورت دوستانه با هم کار می کنند، اهمیت ندارد؛ اما زمانی که استارتاپ رشد کرد میان بنیانگذاران بر سر درصد سهم هر عضو، اختلاف ایجاد می شود.
اعضای یک استارتاپ، باید در آغاز کسب و کار خود، ما بین خود به توافق کنند که معامله آن ها بر سر چیست و حتماً تفاهم نامه بنیانگذاران را کامل کنند. این فعالیت باید در زمان آغاز به کار استارتاپ انجام شود و به زمان های بعد موکول نشود. توجه به این موضوع می تواند از منظر حقوقی، موانع زیادی را از مقابل استارتاپ ها بردارد.
- عدم تنظیم قراردادهای استاندارد زمانی که صاحبان استارتاپ اقدام به صدور سهام برای دوستان و آشنایان می کنند
مؤسسان در آغاز کار خود، ممکن است اقدام به صدور سهام برای افراد نزدیک و خانواده خود کنند تا بتوانند مشکلات مالی خود را حل نمایند. در هنگام صدور این سهام، ممکن است از دید حقوقی دچار ابهام شده و با دوستان و اعضای خانواده خود به مشکل بر بخورند.
برای این که موسسان از لحاظ حقوقی ابهام و پیچیدگی ایجاد نشوند، باید از یک کارشناس آشنا به حوزه استارتاپی مشاوره حقوقی دریافت کنند تا سند فروش سهام، متناسب با ضوابط استاندارد ثبت شود.
- نبود قرارداد استخدام و اسناد کافی، هنگام جذب افراد جدید به تیم
یکی دیگر از مسائل حقوقی استارتاپ ها که هنگام فعالیت آن ها زیاد به چشم می خورد این است که، بین افراد جدیدی که جذب شرکت می شوند و استارتاپ ، قراردادی بسته نمی شود. از نظر حقوقی، این مسئله هم می تواند به زیان افراد استخدام شده باشد و هم برای استارتاپ ها ایجاد اشکال کند.
قبل از استخدام این افراد، طبق یک قرارداد کار مشخص، وظایف آن ها تشریح کنید. این قرارداد هم می تواند در هنگام دعاوی حقوقی، افراد تازه جذب شده را به حقوق خود برساند و هم به موسسان اجازه دهد، تا بر روی ظرفیت نیروهای خود، جهت رسیدن به اهداف تعریفی شده، برنامه ریزی کنند.
- ایجاد یک استارتاپ جدید با نام و برندی که از لحاظ حقوقی، مشکل ثبتی دارد
گاهی اتفاق می‌افتد که بعضی از کسب و کارهای نوپا از نام و برندی استفاده می کنند که از نظر ثبت با مشکل مواجه می شود. به عنوان مثال، یک استارتاپ ممکن است از نام و دامنه ای استفاده کند که قبلاً مورد استفاده یک شرکت یا استارتاپ دیگری بوده است.
- عدم برخورداری از یک مشاور حقوقی
بسیاری از مشکلات حقوقی استارتاپ ها که امروزه برای آن ها رخ می دهد، در نتیجه عدم استفاده از یک مشاور حقوقی کاربلد است. زمانی که بنیانگذاران یک استارتاپ، اقدام به راه اندازی کسب و کار خود می کنند، به خاطر نداشتن اطلاعات کافی در زمینه حقوقی و حتی فنی، با چالش هایی مواجه می شوند که می تواند هزینه های زیادی را برای آن ها به دنبال داشته باشد.
